سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
طلب خیر از خدا: بازاری باید خیر را تنها از خدا طلب کند. کار کردن خوب است و امید به خدا داشتن خوب‌تر و انسان باید هر کاری می‌کند خیر را از خدا بخواهد و در تجارت باید این یک اصل باشد و گمان نکند که کارش موجب می‌شود تا او به خیر دست یابد، بلکه این خیر از سوی خداوند می‌رسد.
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از بی‌خوابی: تجار باید همه‌چیز را در حد اعتدال رعایت کنند. انسان باید وقت خویش را به سه قسمت هشت ساعتی عبادت، کار، استراحت تقسیم کند. بی‌خوابی در تجارت و شب تا صبح بیدار ماندن برای خرید و فروش جایز و روا نیست و به دور از آداب تجارت است. در روایتی می‌خوانیم که امام صادق(ع) فرمود: «هر کس تمام شب برای کسب و کار بیدار باشد و بهره چشمانش را از خواب ندهد، کسبش حرام است.»
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از احتکار: بازاری، واسطه‌ای است تا کالا به شکل ارزان در اختیار خریدار قرار گیرد. بازاری کمک می‌کند تا تولیدکننده با خیالی آرام و آسوده تولید کند و خدمات بازاری آن را به دست مصرف‌کننده برساند. مصرف‌کننده نیز با خیالی آسوده از بازاری می‌خرد و می‌داند که او انصاف و عدالت را در جنس و قیمت مراعات کرده است. چنین بازاری حبیب خدا است؛ اما کسی که در مقام واسطه‌گری و خدمات‌رسانی، احتکار می‌کند یا بیش از اندازه بر مزد خدمات و یا سود خود می‌افزاید که حتی از درآمدهای تولیدکننده بیشتر است بی آنکه هزینه آنچنانی را متحمل شده باشد، چنین کسی از دایره عدالت و انصاف بیرون بوده و از مصادیق قاسطین (ظلم‌کنندگان) شمرده می‌شود. از حضرت رسول(ص) روایت شده است که فرمود: «کسی که خرید و فروش می‌کند، روزی خود را به دست می‌آورد و کسی که کالای (مورد نیاز مردم) را برای گران‌شدن نگه می‌دارد ملعون است.»
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از غش در معامله: غش (فریب) در معامله انواع گوناگونی دارد. برخی از این موارد جزو مصادیق حرمت و برخی مکروه و برخی دیگر دور از انصاف و عدالت است. امروزه عده‌ای از بازرگانان با استفاده از ابزارهای فریبنده، کالای نامرغوب و یا معمولی خود را مرغوب و برتر نشان می‌دهند و موجبات فریب خریدار را فراهم می‌آوردند. استفاده از لامپ‌های رنگارنگ و نورپردازی به ویژه درباره پارچه و لباس برای فروش کالای معمولی، یکی از مرسوم‌ترین تبلیغات فروش کالا است که به نظر می‌رسد نوعی غش در معامله باشد. در حدیث است که امام کاظم(ع) به هشام فرمود:«در تاریکی و زیر سقف، کالای خود را نفروش که (ممکن است) متاع خوب جلوه کند (و عیوب آن مخفی بماند) و این غش در معامله است که حلال نیست».
سبک
زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از مذمت کالای فروشنده: کسی که در بازار خرید و فروش می‌کند، همان طوری که باید نسبت به کالایی که می‌فروشد انصاف داشته و به ستایش و مدح آن نپردازد و تنها به معرفی و کارکردهای آن بسنده کند، همچنین نباید نسبت به کالایی که می‌خرد مذمت نماید و زمینه را برای خرید ارزان کالا برای خود فراهم آورد. از رسول اکرم(ص) روایت شده است که فرمود:«کسی که داد و ستد می‌کند از پنج چیز بپرهیزد: رباخواری، قسم خوردن، پنهان کردن عیب کالا، مدح و ستایش کالایی که می‌فروشد، مذمت چیزی که می‌خرد».
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از مدح کالا: امروز تبلیغات، یک اصل در تجارت است و می‌گویند تبلیغات هزینه نیست بلکه سود است. تبلیغ گاه به قصد معرفی کالا برای شناخت مردم از فواید و کاربردهای آن است که امری پسندیده است؛ زیرا هر روز کالا و خدماتی نو در بازار وارد می‌شود که مفیدتر و ارزان‌تر از کالاهای دیروز است. پس لازم است تا این‌گونه کالاها با تبلیغ، برای استفاده و رفاه مرم معرفی شود؛ اما گاه تبلیغ، مدح و ستایش و گاه دیگر به معنای غلو درباره کالا و مدح و ستایشی است که کالا دارای آن نیست. در مورد اخیر باید گفت که چنین تبلیغی دروغ است و باید از آن پرهیز شود.
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پنهان نکردن عیب کالا: از دیگر احکام و آداب تجارت آن است که کالا را چنان‌که هست معرفی کند و اگر در کالا عیبی است آن را بگوید
سبک
زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
مراعات ترازو و پیمانه: بازار جای بسیار خطرناک و لغزشگاهی سهمناک است. هر کسی نباید در تجارت و بازار وارد شود. همان‌طوری که برخی از کارها بستر و شرایط بهتری برای رشد و کمال‌یابی انسان دارد، برخی از جاها و کارها بستر شطینت‌ها است و شیطان در آنجا به سادگی می‌تواند راه یابد و مقاصد خویش را برآورده سازد. بازار از جاهایی است که شیطان دسترسی بهتر و آسان‌تر به آدمی دارد. در حدیثی معتبر آمده است که حضرت رسول(ص)فرمود:«خطرناک‌ترین نقطه زمین بازار است. آنجا میدان شیاطین است. شیطان هر روز صبح پرچم خود را در بازار می‌زند و بر صندلی خود می‌نشیند و فرزندان خود را در آن پخش می‌کند، تا یکی را فریب دهند که از ترازو بکاهد و دیگری کیل و پیمانه را کم کند، و دیگری ذرع (متر) را بدزدد و دیگری راس المال و سرمایه را دروغ بگوید. سپس خطاب به فرزندانش می‌گوید: شما که پدرتان زنده است وظیفه دارید کسانی را که پدرشان (حضرت آدم) مرده است، رها نکنید و فریب دهید؛ بنابراین، شیطان با اول کسی که وارد بازار می‌شود وارد و با آخرین نفر خارج می‌شود.
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از ربا: اسلام خرید و فروشی را مباح و جایز می‌شمارد که براساس اصول و قواعد شرعی، عرفی و اخلاقی باشد. داد و ستد اگر به درستی انجام گیرد موجب افزایش ثروت و برکت در زندگی می‌شود؛ اما اگر برخلاف آن انجام گیرد هرچند به ظاهر افزایشی را موجب می‌شود ولی در نهایت جز ضرر و خسران نصیب رباخوار و نزولخوار نخواهد شد. در آیات قرآن از جمله آیه 275 سوره بقره، به این نکته توجه داده شده است.خرید و فروش ربوی و وام ربوی و به سخن دیگر هر معامله ربوی چون اعلان جنگ با خدا است فاقد برکت خواهد بود و افزایش ظاهری آن بلای جان نزولخوار خواهد شد. اینکه در روایت آمده باید احکام و آداب تجارت را شناخت برای آن است که بسیاری از تجار ناخواسته و نادانسته گرفتار معاملات ربوی می‌شوند و برکت از مال و زندگی‌شان می‌رود و آنگاه شکایت می‌کنند که کسب آنان برکت ندارد؛ در حالی که خودشان این برکت را با معاملات ربوی از میان برده‌اند.
سبک زندگی اسلامی/آداب خرید و فروش در اسلام
پرهیز از سوگند دروغ: سوگند راست خوردن مکروه است و شکی نیست که دروغ، خود گناهی کبیره است و کسی بخواهد دو گناه سوگند و دروغ را با هم ترکیب کند باید وضعیتی بسیار اسفناک داشته باشد. از همین‌رو حضرت علی(ع) در ادامه سخن پیشین خود هشدار داده می‌فرماید: و قسم دروغ نخورید، به درستی که تاجر فاجر است و فاجر در جهنم، مگر کسی که حق بگیرد، و حق بدهد».
